Các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ – Theo TS.BS Từ Ngữ (Phó chủ tịch – Tổng thư ký Hội dinh dưỡng Việt Nam), đa số trẻ em Việt Nam sinh ra đều có chiều dài không khác biệt bao nhiêu so với chiều dài lúc sinh của trẻ em nước khác (khoảng trên 50cm). Những năm đầu đời, độ chênh lệch này cũng không nhiều. Thế nhưng từ khoảng 3 tuổi trở đi, khoảng cách chiều cao giữa trẻ em Việt Nam và trẻ em các quốc gia khác trên thế giới lại lớn dần. Đến độ tuổi trưởng thành, thanh niên Việt Nam thấp bé hẳn so với thanh niên các quốc gia khác trên thế giới.
Cải thiện chiều cao cho trẻ em đang là một mối quan tâm hàng đầu của các bậc làm cha làm mẹ, tuy nhiên để trẻ có thể phát triển chiều cao tối ưu, các bậc cha mẹ cần hiểu rõ được các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ đồng thời với đó là phải nắm được nhu cầu dinh dưỡng ở các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ sẽ khác nhau như thế nào?
Các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ
Nhìn chung có ba giai đoạn cơ thể trẻ tăng trưởng rất nhanh về chiều cao, đó là thời kỳ bào thai, giai đoạn từ sơ sinh đến 3 tuổi và giai đoạn dậy thì. Trong đó:
– Trong giai đoạn bào thai, nếu người mẹ ăn uống tốt, tăng từ 10 – 25 kg thì con sẽ đạt được chiều cao từ 50 cm trở lên lúc chào đời.
– Có thể nói giai đoạn từ sơ sinh đến 3 tuổi là giai đoạn phát triển chiều cao một cách mạnh mẽ nhất trong các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ. Theo đó, trong 12 tháng đầu trẻ có thể tăng 25 cm; 2 năm tiếp theo mỗi năm trẻ cao thêm 10 cm nếu được nuôi dưỡng tốt.
– Trong giai đoạn dậy thì (con gái từ 10 – 16 tuổi, con trai từ 12 – 18 tuổi), nếu có chế độ dinh dưỡng tốt, cơ thể trẻ sẽ có 1 – 2 năm chiều cao tăng vọt từ 8 – 12cm mỗi năm. Sau thời kỳ dậy thì, cơ thể trẻ cũng tăng chiều cao nhưng tốc độ rất chậm, tổng cộng số tăng chiều cao của các năm sau không bằng một năm chiều cao tăng vọt của thời kỳ dậy thì.
Dinh dưỡng cho các giai đoạn phát triển chiều cao ở trẻ
Theo các chuyên gia dinh dưỡng thì điều quan trọng nhất để tăng chiều cao cho trẻ là dinh dưỡng phù hợp, trong từng giai đoạn phát triển, trẻ cần phải được cung cấp các chất dinh dưỡng đúng và đủ theo nhu cầu. Cụ thể:
– Giai đoạn bào thai: chế độ ăn uống trong thai kỳ của người mẹ là vô cùng quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi. Vì vậy, các bà mẹ đang mang thai cần có một chế độ ăn uống khoa học, đẩy đủ dưỡng chất như axit folic, canxi, sắt… và chớ bỏ qua những thực phẩm như trứng, cá hồi, đậu và các sản phẩm từ đậu, khoai lang, rau lá xanh, hạt óc chó, thịt nạc.
– Giai đoạn 0 – 3 tuổi: Giai đoạn này trẻ cần được bú mẹ hoàn toàn, đến 6 tháng tuổi cho ăn bổ sung. Một ngày cho trẻ ăn 3 bữa ăn chính vào sáng, trưa, tối và thêm 2 – 3 bữa phụ vào giữa buổi sáng và sau giấc ngủ trưa để giúp trẻ tăng cân, tăng chiều cao hàng tháng đúng tiêu chuẩn. Thức ăn cần đủ 4 nhóm chất là đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất, đồng thời phải phong phú chủng loại thực phẩm, tốt nhất nên có trên 20 loại thức ăn mỗi ngày. Các chất dinh dưỡng quan trọng giúp tăng chiều cao gồm: chất đạm (protein) rất cần để cơ thể tăng trưởng và phát triển.
– Giai đoạn dậy thì: Một ngày trẻ phải đảm bảo ăn được 2.200 – 2.400 calo, tức tương đương với lượng ăn của người trưởng thành. Trẻ dậy thì phát triển cơ bắp nên lượng đạm cần cao hơn người trưởng thành. Vì đạm động vật nhiều chất sắt, là chất tạo máu nên khuyến khích trẻ ăn nhiều đạm động vật (đạm động vật nên chiếm trên 30% lượng đạm chung). Chất béo là chất cung cấp năng lượng cao và là dung môi tăng hấp thu vitamin D (rất cần cho sự hấp thụ canxi) nên cần chiếm 20-25% (50-60 g/ngày). Bột đường là chất cung cấp năng lượng chính chiếm 60-70% năng lượng (300-400 g), là những thực phẩm giàu bột đường như gạo, bột mỳ, khoai củ… Nên chọn những loại bột đường thô để cung cấp chất xơ tốt cho đường tiêu hóa và phòng chống béo phì. Ngoài ra, do tăng trưởng nhanh nên nhu cầu về vitamin và muối khoáng như canxi, sắt, iot, axit folic cũng rất cao.
Vì vậy, cần phải ăn đa dạng thực phẩm và là những thực phẩm tươi càng ít qua chế biến thì càng ít mất chất dinh dưỡng. Lượng rau cần thiết trong ngày là 300-500g.
Để phát triển chiều cao một cách tối ưu, ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lý, cần khuyến khích trẻ có lối sống năng động, tập thể dục thể thao thường xuyên.
